การปลูกต้นไม้นับเป็นอีกกิจกรรมที่ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น ยิ่งในยุคนี้ ตอนไม้หลายชนิดยังได้รับความนิยมจนคนหันมาขยายพันธุ์พืชเพื่อเพิ่มจำนวนของพวกมันให้มีมาก เป็นการสร้างรายได้ให้กับตนเองด้วย
ร้านขายดอกไม้ที่ไม่ได้มีแค่เรื่องของดอกไม้ แต่เรายังมอบความรู้เกี่ยวกับต้นไม้ ดอกไม้ พันธุ์พืชทุกรูปแบบ อย่ารอช้า ติดตามวิธีขยายพันธุ์พืชที่เรานำมาฝากกันในวันนี้ได้เลย
5 วิธีขยายพันธุ์พืชโดยไม่ใช้เมล็ด
1. การปักชำ
การปักชำ คือ การตัดหรือหักส่วนใดส่วนหนึ่งของต้นไม้ที่ต้องการจะปลูก แล้วนำไปปักลงในดินที่ได้จัดเตรียมไว้เพื่อเลี้ยงดูและขยายพันธุ์ต่อไป โดยการปักชำจะแบ่งออกเป็น 5 ประเภทย่อย ได้แก่
- การปักชำกิ่ง
- การปักชำลำต้น
- การปักชำยอด
- การปักชำใบ
- การปักชำราก
1.1 การปักชำกิ่ง
ขั้นตอนการปักชำกิ่ง
- ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
- เลือกกิ่งปักชำที่มีอายุอย่างน้อย 6 เดือน โดยสังเกตจากเปลือกกิ่งที่มีสีน้ำตาลอมเขียวหรือสีน้ำตาลล้วน ลิดใบทิ้งให้เหลือเพียง 2-3 ใบ ตัดให้มีความยาวประมาณ 10 เซนติเมตร และปักลงในดินลึก 5 เซนติเมตร เอียงประมาณ 40-60 องศากับผิวดิน
- หลังการปักชำกิ่ง นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
- รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ 2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้
พืชที่เหมาะกับการปักชำกิ่ง: กุหลาบ องุ่น ทับทิม
1.2 การปักชำลำต้น
ขั้นตอนการปักชำลำต้น
เป็นวิธีการที่คล้ายกับการปักชำกิ่ง คือการนำเอาส่วนลำต้นพืชมาตัดแบ่งออกเป็นส่วนๆ นำไป ปักในวัสดุปักชำ การปักชำลำต้นจะใช้ได้กับพืชบางชนิดที่มีขนาดไม่ใหญ่ โดยมักใช้กับพืชจำพวกไม้ดอกไม้ประดับ และพืชผักเป็นหลัก ได้แก่
ขั้นตอนการปักชำแบบลำต้น
- ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
- เลือกลำต้นปักชำที่มีขนาดไม่ใหญ่เกินไป ตัดให้มีความยาว 10-50 เซนติเมตร ความเหมาะสม และปักชำด้านโคนที่ถูกตัดเป็นแนวเฉียงลงถุงหรือกระถางเพาะชำ
- หลังการปักลำต้น นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
- รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ 2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้
พืชที่เหมาะกับการปักชำลำต้น: โกศล วาสนา หม่อน สระแหน่ ผักแพว ชะพลู
1.3 การปักชำยอด
ขั้นตอนการปักชำยอด
- ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
- เลือกยอดปักชำที่มีอายุอย่างน้อย 6 เดือน โดยสังเกตจากเปลือกกิ่งที่มีสีน้ำตาลอมเขียวหรือสีน้ำตาลล้วน ไม่ต้องลิดใบทิ้งแบบการปักชำกิ่ง เพราะยอดไม่มีอาหารสะสม จึงจำเป็นต้องใช้ใบซึ่งมีคลอโรฟิลล์ในการทำหน้าที่สังเคราะห์แสงและสร้างอาหาร ตัดให้มีความยาวประมาณ 10 เซนติเมตร และปักลงในดินลึก 5 เซนติเมตร เอียงประมาณ 40-60 องศากับผิวดิน
- หลังการปักชำยอด นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
- รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ 2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้
พืชที่เหมาะกับการปักชำยอด: แก้ว กุหลาบ โกสน ดาวเรือง เบญจมาศ พุด ไทร
1.4 การปักชำใบ
ขั้นตอนการปักชำใบ
- ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
- เลือกใบปักชำที่ขั้วใบยังสด ไม่เหี่ยวแห้ง ตัดและปักลงในดินเอียงประมาณ 40-60 องศากับผิวดิน
- หลังการปักชำใบ นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
- รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ 2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้ ประมาณ 1 สัปดาห์จะมีรากงอกออกมาจากขั้วใบ
พืชที่เหมาะกับการปักชำใบ: พืชที่มีใบอวบน้ำ ดอกไม้ประดับ โกศล แขยง กวักมรกต ว่านลิ้นมังกร ว่านงาช้าง ว่านรวยไม่เลิก ยางอินเดีย
1.5 การปักชำราก
ขั้นตอนการปักชำราก
- ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
- เลือกรากปักชำที่มีอายุอย่างน้อย 6 เดือนแต่ไม่เกิน 3 ปี ตัดให้มีความยาวแต่ละท่อนประมาณ 1-2 นิ้ว และฝังรากให้ส่วนปลายรากอยู่ลึกกว่าส่วนหัว
- หลังการปักชำราก นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
- รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ 2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้
พืชที่เหมาะกับการปักชำราก: สาเก เข็ม ขนุน มะไฟ มันเทศ โมก
2. การตอนกิ่ง
การตอนกิ่งเป็นเหมือนกับการปลูกต้นไม้บนต้นไม้อีกที มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้
2.1 เลือกกิ่งที่ไม่แก่และไม่อ่อนจนเกินไป
2.2 ควั่นบริเวณใต้ข้อกิ่งให้มีขนาดประมาณ 1 นิ้ว ลอกเปลือกนอกออก และใช้มีดขูดเมือกใสออก
2.3 นำดินร่วนเนื้อเหนียวมาพอกแผลไว้ ตามด้วยกาบมะพร้าวชุ่มน้ำ ใช้แผ่นพลาสติกหุ้มให้มิดชิด ผูกเชือกให้แน่น
2.4 ดูแลรดน้ำตามปกติ จะมีรากงอกออกมาภายใน 2-3 วัน หากรากนั้นแข็งแรงก็สามารถตัดไปปลูกใหม่ได้เลย
3. การติดตา
การติดตาเป็นการขยายพันธุ์ที่ได้ผลเร็วกว่าวิธีอื่น ๆ มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้
3.1 ใช้มีดกรีดบริเวณปล้องของต้นตอให้เป็นรูปตัวที (T) วัดระยะให้ส่วนหัวยาวประมาณ 0.5 เซนติเมตร และส่วนหางยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร
3.2 แซะเปลือกไม้ออก
3.3 ตัดส่วนตาของต้นพันธุ์ดีให้เป็นรูปวงรี เพื่อนำไปสอดในรูปตัวทีที่กรีดเอาไว้ ถ้าส่วนปลายของตายาวเกินตัวทีไปให้ตัดส่วนนั้นทิ้งไป แล้วใช้แผ่นพลาสติกยาวพันส่วนติดตาไว้จากล่างขึ้นบน
3.4 ทิ้งไว้อย่างน้อย 1 สัปดาห์ ถ้าตายังสดแสดงว่าการติดตาได้ผล
4. การต่อกิ่ง
การต่อกิ่งคือการนำกิ่งของต้นพันธุ์ดีมาต่อกับต้นตอ โดยต้นตอจะดูดน้ำและแร่ธาตุมาหล่อเลี้ยงกิ่งที่ต่อให้เจริญเติบโต มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้
4.1 เลือกต้นตอที่แข็งแรงมาตัดกิ่งออก ใช้มีดผ่าตรงกลางให้มีความยาว 3-5 เซนติเมตร
4.2 ตัดกิ่งพันธุ์ดีที่ต้องการนำไปต่อกิ่งให้เป็นรูปลิ่ม โดยกิ่งนั้นต้องมีมากกว่า 1 ตา
4.3 นำไปเสียบลงในต้นตอที่ผ่าไว้ ใช้แผ่นพลาสติกพันจากล่างขึ้นบน
4.4 ดูแลรดน้ำตามปกติ โดยไม่ให้มีน้ำขังในแผล และระวังไม่ให้โดนแดดและความร้อน
4.5 หลังจากนั้น 6 สัปดาห์ หากรอยต่อประสานกันดีก็สามารถนำไปปลูกได้เลย
5. การทาบกิ่ง
การทาบกิ่งเป็นการนำกิ่งของต้นตอมาทาบกับต้นพันธุ์ดี มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้
5.1 ใช้มีดปาดกิ่งของต้นพันธุ์ดีและต้นตอให้เป็นแผลที่มีความยาวเท่ากัน
5.2 นำกิ่งของทั้ง 2 ต้นมาทาบกันให้สนิท พันด้วยแผ่นพลาสติกให้แน่น
5.3 ดูแลรดน้ำตามปกติ แต่ต้องให้น้ำที่ต้นพันธุ์ดี
5.4 หลังจากนั้น 2-3 สัปดาห์ เมื่อเนื้อเยื่อของทั้ง 2 ต้นประสานกันดีแล้ว ให้ตัดส่วนกิ่งพันธุ์ดีให้ติดมากับต้นตอ เพื่อนำไปปลูกต่อไป
เป็นยังไงกันบ้างกับวิธีขยายพันธุ์พืชโดยไม่ใช้เมล็ด ไม่ยากเลยใช่ไหม ใคร ๆ ก็สามารถทำได้ จะเอาไปทำเป็นกิจกรรมร่วมกับคนในครอบครัว หรือสร้างรายได้ก็น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียวนะ