การปลูกต้นไม้นับเป็นอีกกิจกรรมที่ช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นยิ่งขึ้น ยิ่งในยุคนี้ ตอนไม้หลายชนิดยังได้รับความนิยมจนคนหันมาขยายพันธุ์พืชเพื่อเพิ่มจำนวนของพวกมันให้มีมาก เป็นการสร้างรายได้ให้กับตนเองด้วย

ร้านขายดอกไม้ที่ไม่ได้มีแค่เรื่องของดอกไม้ แต่เรายังมอบความรู้เกี่ยวกับต้นไม้ ดอกไม้ พันธุ์พืชทุกรูปแบบ อย่ารอช้า ติดตามวิธีขยายพันธุ์พืชที่เรานำมาฝากกันในวันนี้ได้เลย

5 วิธีขยายพันธุ์พืชโดยไม่ใช้เมล็ด

1. การปักชำ

การปักชำ คือ การตัดหรือหักส่วนใดส่วนหนึ่งของต้นไม้ที่ต้องการจะปลูก แล้วนำไปปักลงในดินที่ได้จัดเตรียมไว้เพื่อเลี้ยงดูและขยายพันธุ์ต่อไป โดยการปักชำจะแบ่งออกเป็น 5 ประเภทย่อย ได้แก่

• การปักชำกิ่ง
• การปักชำลำต้น
• การปักชำยอด
• การปักชำใบ
• การปักชำราก

1.1 การปักชำกิ่ง

ขั้นตอนการปักชำกิ่ง

1. ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
2. เลือกกิ่งปักชำที่มีอายุอย่างน้อย 6 เดือน โดยสังเกตจากเปลือกกิ่งที่มีสีน้ำตาลอมเขียวหรือสีน้ำตาลล้วน ลิดใบทิ้งให้เหลือเพียง 2-3 ใบ ตัดให้มีความยาวประมาณ 10 เซนติเมตร และปักลงในดินลึก 5 เซนติเมตร เอียงประมาณ 40-60 องศากับผิวดิน
3. หลังการปักชำกิ่ง นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
4. รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ  2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้

พืชที่เหมาะกับการปักชำกิ่ง: กุหลาบ องุ่น ทับทิม 

1.2 การปักชำลำต้น

ขั้นตอนการปักชำลำต้น

เป็นวิธีการที่คล้ายกับการปักชำกิ่ง คือการนำเอาส่วนลำต้นพืชมาตัดแบ่งออกเป็นส่วนๆ นำไป ปักในวัสดุปักชำ การปักชำลำต้นจะใช้ได้กับพืชบางชนิดที่มีขนาดไม่ใหญ่ โดยมักใช้กับพืชจำพวกไม้ดอกไม้ประดับ และพืชผักเป็นหลัก ได้แก่ 

ขั้นตอนการปักชำแบบลำต้น

1. ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
2. เลือกลำต้นปักชำที่มีขนาดไม่ใหญ่เกินไป ตัดให้มีความยาว 10-50 เซนติเมตร ความเหมาะสม และปักชำด้านโคนที่ถูกตัดเป็นแนวเฉียงลงถุงหรือกระถางเพาะชำ
3. หลังการปักลำต้น นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
4. รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ  2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้

พืชที่เหมาะกับการปักชำลำต้น: โกศล วาสนา หม่อน สระแหน่ ผักแพว ชะพลู

1.3 การปักชำยอด

ขั้นตอนการปักชำยอด

1. ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
2. เลือกยอดปักชำที่มีอายุอย่างน้อย 6 เดือน โดยสังเกตจากเปลือกกิ่งที่มีสีน้ำตาลอมเขียวหรือสีน้ำตาลล้วน ไม่ต้องลิดใบทิ้งแบบการปักชำกิ่ง เพราะยอดไม่มีอาหารสะสม จึงจำเป็นต้องใช้ใบซึ่งมีคลอโรฟิลล์ในการทำหน้าที่สังเคราะห์แสงและสร้างอาหาร ตัดให้มีความยาวประมาณ 10 เซนติเมตร และปักลงในดินลึก 5 เซนติเมตร เอียงประมาณ 40-60 องศากับผิวดิน
3. หลังการปักชำยอด นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
4. รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ  2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้

พืชที่เหมาะกับการปักชำยอด: แก้ว กุหลาบ โกสน ดาวเรือง เบญจมาศ พุด ไทร

1.4 การปักชำใบ

ขั้นตอนการปักชำใบ

1. ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
2. เลือกใบปักชำที่ขั้วใบยังสด ไม่เหี่ยวแห้ง ตัดและปักลงในดินเอียงประมาณ 40-60 องศากับผิวดิน
3. หลังการปักชำใบ นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
4. รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ  2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้ ประมาณ  1 สัปดาห์จะมีรากงอกออกมาจากขั้วใบ

พืชที่เหมาะกับการปักชำใบ: พืชที่มีใบอวบน้ำ ดอกไม้ประดับ โกศล แขยง กวักมรกต ว่านลิ้นมังกร ว่านงาช้าง ว่านรวยไม่เลิก ยางอินเดีย

1.5 การปักชำราก

ขั้นตอนการปักชำราก

1. ผสมดินร่วน 1 ส่วน, แกลบดำ 3 ส่วน, ขุยมะพร้าว 1 ส่วน, ปุ๋ยคอก 2 ส่วน เข้าด้วยกัน แล้วบรรจุในถุงหรือกระถางเพาะชำให้แน่นพอประมาณ
2. เลือกรากปักชำที่มีอายุอย่างน้อย 6 เดือนแต่ไม่เกิน 3 ปี ตัดให้มีความยาวแต่ละท่อนประมาณ 1-2 นิ้ว และฝังรากให้ส่วนปลายรากอยู่ลึกกว่าส่วนหัว
3. หลังการปักชำราก นำไปเก็บไว้ในพื้นที่โดนแสงบางส่วนเพื่อป้องกันการระเหยของน้ำในดิน
4. รดน้ำทันทีหลังปักชำเสร็จ และรดน้ำอย่างน้อยทุก ๆ  2 วัน โดยไม่ควรให้ดินเปียกจนเกินไป เพราะอาจเกิดเชื้อราได้

พืชที่เหมาะกับการปักชำราก: สาเก เข็ม ขนุน มะไฟ มันเทศ โมก

2. การตอนกิ่ง

การตอนกิ่งเป็นเหมือนกับการปลูกต้นไม้บนต้นไม้อีกที มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้

2.1 เลือกกิ่งที่ไม่แก่และไม่อ่อนจนเกินไป

2.2 ควั่นบริเวณใต้ข้อกิ่งให้มีขนาดประมาณ 1 นิ้ว ลอกเปลือกนอกออก และใช้มีดขูดเมือกใสออก

2.3  นำดินร่วนเนื้อเหนียวมาพอกแผลไว้ ตามด้วยกาบมะพร้าวชุ่มน้ำ ใช้แผ่นพลาสติกหุ้มให้มิดชิด ผูกเชือกให้แน่น

2.4 ดูแลรดน้ำตามปกติ จะมีรากงอกออกมาภายใน 2-3 วัน หากรากนั้นแข็งแรงก็สามารถตัดไปปลูกใหม่ได้เลย

3. การติดตา

การติดตาเป็นการขยายพันธุ์ที่ได้ผลเร็วกว่าวิธีอื่น ๆ มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้

3.1 ใช้มีดกรีดบริเวณปล้องของต้นตอให้เป็นรูปตัวที (T) วัดระยะให้ส่วนหัวยาวประมาณ 0.5 เซนติเมตร และส่วนหางยาวประมาณ 1.5 เซนติเมตร

3.2 แซะเปลือกไม้ออก

3.3 ตัดส่วนตาของต้นพันธุ์ดีให้เป็นรูปวงรี เพื่อนำไปสอดในรูปตัวทีที่กรีดเอาไว้ ถ้าส่วนปลายของตายาวเกินตัวทีไปให้ตัดส่วนนั้นทิ้งไป แล้วใช้แผ่นพลาสติกยาวพันส่วนติดตาไว้จากล่างขึ้นบน

3.4 ทิ้งไว้อย่างน้อย 1 สัปดาห์ ถ้าตายังสดแสดงว่าการติดตาได้ผล

4. การต่อกิ่ง

การต่อกิ่งคือการนำกิ่งของต้นพันธุ์ดีมาต่อกับต้นตอ โดยต้นตอจะดูดน้ำและแร่ธาตุมาหล่อเลี้ยงกิ่งที่ต่อให้เจริญเติบโต มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้

4.1 เลือกต้นตอที่แข็งแรงมาตัดกิ่งออก ใช้มีดผ่าตรงกลางให้มีความยาว 3-5 เซนติเมตร

4.2 ตัดกิ่งพันธุ์ดีที่ต้องการนำไปต่อกิ่งให้เป็นรูปลิ่ม โดยกิ่งนั้นต้องมีมากกว่า 1 ตา

4.3 นำไปเสียบลงในต้นตอที่ผ่าไว้ ใช้แผ่นพลาสติกพันจากล่างขึ้นบน

4.4 ดูแลรดน้ำตามปกติ โดยไม่ให้มีน้ำขังในแผล และระวังไม่ให้โดนแดดและความร้อน

4.5 หลังจากนั้น 6 สัปดาห์ หากรอยต่อประสานกันดีก็สามารถนำไปปลูกได้เลย

5. การทาบกิ่ง

การทาบกิ่งเป็นการนำกิ่งของต้นตอมาทาบกับต้นพันธุ์ดี มีขั้นตอนง่าย ๆ ดังนี้

5.1 ใช้มีดปาดกิ่งของต้นพันธุ์ดีและต้นตอให้เป็นแผลที่มีความยาวเท่ากัน

5.2 นำกิ่งของทั้ง 2 ต้นมาทาบกันให้สนิท พันด้วยแผ่นพลาสติกให้แน่น

5.3 ดูแลรดน้ำตามปกติ แต่ต้องให้น้ำที่ต้นพันธุ์ดี

5.4 หลังจากนั้น 2-3 สัปดาห์ เมื่อเนื้อเยื่อของทั้ง 2 ต้นประสานกันดีแล้ว ให้ตัดส่วนกิ่งพันธุ์ดีให้ติดมากับต้นตอ เพื่อนำไปปลูกต่อไป

เป็นยังไงกันบ้างกับวิธีขยายพันธุ์พืชโดยไม่ใช้เมล็ด ไม่ยากเลยใช่ไหม ใคร ๆ ก็สามารถทำได้ จะเอาไปทำเป็นกิจกรรมร่วมกับคนในครอบครัว หรือสร้างรายได้ก็น่าสนใจไม่น้อยเลยทีเดียวนะ